In gesprek met Floor van der Steen over emotie-eten na een maagverkleining

Laten we direct bij de kern beginnen. Wat is emotie-eten volgens jou?

“Voor mij betekent emotie-eten dat je niet tevreden bent met je situatie. Je ervaart stress, bijvoorbeeld in je gezin, relatie of baan. Omdat je niet goed kunt omgaan met stress, zoek je een uitvlucht. De een gaat roken, drinken, eindeloos door social media scrollen of inderdaad eten. En sommige mensen doen alles tegelijk.” 

Was of ben jij een emotie-eter?

“Ik was het extreem. Als kind dacht ik continu aan eten. Dat leidde uiteindelijk tot een eetstoornis, ik kreeg boulimia. Je systeem gaat daaraan kapot. Gelukkig zocht en kreeg ik snel hulp. Dat heeft me enorm geholpen al liep ik op mijn 20^enog steeds rond met een verstoorde eetrelatie. Ik gaf dan wel niet meer over, maar kon ook niet omgaan met onzekerheden, angst en stress. Daardoor at ik te veel en te vaak. Zelfs nu moet ik daar nog voor waken.” 

In welke situaties at je te veel?

“Vooral wanneer ik me onzeker voelde. En dat was ik, onder andere over mijn uiterlijk. Ik was niet blij met hoe ik eruitzag en vergeleek mezelf continu met anderen. Ik at ook als ik me slecht voelde, na een dag winkelen bijvoorbeeld, dat vond ik verschrikkelijk. Of na een spannend gesprek.” 

“Ik haalde geregeld taart in mijn eentje. Niet omdat het feest was, maar omdat ik er onwijs zin in had. Ik at gerust een halve taart op. Ik voelde me daarna zo mislukt.”

Welk effect had eten?

“Eerst ervaar je een soort rush, zoals bij drugs. Je wil de spanning verdoven. Doordat je veel suikers binnenkrijgt, zorgt dat voor een opleving en krijg je energie. Maar uiteindelijk maakt het je alleen maar vermoeid. Je lontje wordt korter, je geheugen slechter. Er gebeurt van alles in je lichaam. Suiker is heel verslavend. We eten ongeveer 120 gram suiker per dag, terwijl we maar 25 gram nodig hebben. Overal om ons heen is suikerrijk eten, dus uitbannen kun je het niet. Dat is ook niet de oplossing, wel hoe je ermee omgaat.”

Wat voelde je als je te veel of uit emotie at?

“Voornamelijk schaamte. Ik sprak altijd met mezelf af: vandaag ga ik het anders doen, niet zeuren. Maar ik kon me niet aan de afspraak houden. Dus ik at elke keer te veel. Soms was het niet eens de hoeveelheid, maar vooral ongezonde voeding. Ik was echt gek op chocolade en taart. Ik haalde geregeld taart in mijn eentje. Niet omdat het feest was, maar omdat ik er onwijs zin in had. Ik at gerust een halve taart op. Ik voelde me daarna zo mislukt. Ik werd er heel verdrietig, negatief en down van.”

Had je vroeger stress, dan was eten een soort beschermingsmechanisme. Na de operatie kan dat niet meer, je moet iets met die emoties doen.”

Het is een vicieuze cirkel. Je eet omdat je je niet goed voelt. Door te eten voel je je even beter maar de suikers doen niets voor je lichaam. Daarna voel je je slecht omdat je te veel hebt gegeten en neem je je voor het nooit meer te doen. Maar dan gebeurt het weer…

“Ja, precies en het was ook altijd aanwezig. Ik stond op en ging naar bed met de gedachte aan eten. Ik lust alles, dat werkt ook niet mee. Al betekent het ook dat ik kan genieten van gezond eten. Maar die suikers zijn gewoon een verslaving. Het hangt bovendien samen met het niet kunnen omgaan met emoties. Vaak komt dat omdat mensen traumatische ervaringen hebben opgedaan. Die ontstaan meestal in de kindertijd. Ook hebben veel mensen niet geleerd om gevoelens te ervaren en vinden we emoties van anderen lastig. Bij mij werd vroeger niet over gevoelens gepraat. Je stapte er gewoon overheen. En wat je zelf hebt meegemaakt, projecteer je ook weer op je kind of een ander.”

Veel mensen met overgewicht, obesitas, maar dus ook met een maagverkleining, worstelen met hun relatie met eten. Hoe komt dat, denk je?

“Uit onderzoek blijkt dat zo’n 30 procent van de mensen met overgewicht vroeger mishandeld of misbruikt is. Dat is een belangrijke oorzaak. Daarnaast doe je letterlijk een dikke winterjas uit als je afvalt na een maagverkleining. Je ware ik komt boven, en dus ook je emoties. Had je vroeger stress, dan was eten een soort beschermingsmechanisme. Na de operatie kan dat niet meer, je moet iets met die emoties doen.”

Hoe ga jij daarmee om?

Wat ik mezelf altijd afvraag, is welke zinnen ik gebruik gedurende de dag. Praat je negatief tegen jezelf, zoals: “Ik kan het niet meer aan. Ik heb het zo druk, mijn hoofd zit zo vol en ik raak super gestrest?” Dan gebeurt er op dat moment iets met je brein. Je kunt daardoor ook écht niet meer helder nadenken. Terwijl als je positief tegen jezelf spreekt, je makkelijker de juiste keuzes maakt als je bijvoorbeeld stress ervaart. Denk aan wandelen of rust nemen. En dat helpt weer om stress te verlagen waardoor je minder snel naar die slagroomtaart grijpt.” 

“Het probleem in onze maatschappij is dat we veel stress ervaren. Alles moet snel, meer en veel.”

Stress heeft veel invloed op je gezondheid, maar ook op emoties, toch?

“Ja, mensen denken vaak dat ze gezond eten en leven. Maar als je veel stress hebt, gaat je spijsvertering op slot. Dat heeft gevolgen voor je darmen waardoor je buikpijn of problemen krijgt met je stoelgang. Bij stress maakt je brein cortisol aan. Heb je te veel cortisol in je lijf en daalt het level niet, dan ga je op allerlei vlakken slechter functioneren. Je concentratie wordt minder, je slaapt onrustig en je kunt je emoties minder sturen. Het probleem in onze maatschappij is dat we veel stress ervaren. Alles moet snel, meer en veel.”

Als we teruggaan naar emotie-eten. Dat gebeurt vaker bij negatieve gevoelens of stress, maar we eten ook tijdens positieve momenten. Waarom is het zo lastig om emoties en eten los van elkaar te zien?

“Omdat er altijd wel een reden is om te eten. Je kunt even zonder, maar uiteindelijk heb je het ook nodig. Voor mij is eten nog steeds een feestje en ik kan me geen kerst voorstellen met slechts een soepje of watertje. Waar het omgaat, is dat je ook geniet van die speciale momenten. Want als je geniet, ben je veel minder gestrest. Eet je en voel je je vervolgens schuldig, heeft een heel ander negatief effect.”

Het begint bij het herkennen van emoties en wat er speelt. Heb je ook een tool om te ontdekken waarom je naar eten grijpt en begint te snaaien?

“Het is belangrijk te onderzoeken bij jezelf wat je lastig vindt waardoor je te veel eet. Waar wil je van wegrennen? Waarom durf je niet voor jezelf te kiezen? Wat is de reden dat je niet het leven leidt dat je graag wilt? Het helpt mij om de dag starten in rust. Ik ga eerst een uur wandelen. Dat geeft me ruimte om na te denken wat ik die dag wil doen en voelen. Vroeger kropte ik dingen op als ik ergens mee worstelde. Nu vind ik het fijn om te praten, dat doe ik vaak tijdens een wandeling met mijn partner. En ik schrijf van me af en luister naar muziek. Het is wetenschappelijk bewezen dat muziek goed is voor je brein en je emoties. Ook zorg ik dat ik in verbinding blijf met mezelf en met anderen. Er zijn zoveel manieren en tools die je kunt inzetten om met emoties om te gaan. Vergeet vooral ook niet om emoties te doorvoelen.”

Hoe doe je dat, doorvoelen?

“Ik weet dat het lastig is, maar ga het maar eens oefenen. Sta stil bij wat er gebeurt als je een emotie voelt opkomen. Je hoeft niets te doen, alleen maar te zijn met dat gevoel. Als je dat doet, merk je vanzelf dat de emotie afzwakt. Je kunt ook een muziekje opzetten of mediteren. Dat kan gewoon met je ogen open door een aantal keer bewust adem te halen. Of je gaat de natuur in, ook dat is een vorm van meditatie. Je hoeft alleen maar in het hier en nu zijn. Hoe vaker je dit oefent, hoe meer je verschil gaat merken.”

Heb je nog een laatste tip die je wilt meegeven?

“Lach om jezelf, dat is mijn ultieme tip. Veel mensen zijn ontzettend serieus. Daar is niks is mee, maar lach alsjeblieft wat vaker om jezelf. Dat lucht op, het is fijn. En zorg voor de juiste mensen om je heen. Heb liefde en aandacht voor anderen en zeker ook voor jezelf. Wat ik het allerbelangrijkste vind, is doen wat je leuk vindt. Krijg je ergens stress van? Dan is het écht tijd om jezelf af te vragen of je ermee door moet blijven gaan. Kortom: lach, leef in verbinding én in liefde.”

Wil je meer podcastsafleveringen met Floor horen? Check haar verhaal over haar reis naar een maagverkleining hier.